Kadınlar, Erkekler ve Darwin

Erkek ve kadın ‘ideal’ eşlerini ararken psikolojik bir takım süreçlerden geçiyor.

Amerikan üniversitelerindeki psikoloji profesörleri, modern toplumda kadın ve erkeklerin eş seçerken izlediği bu süreçleri 25 yılı aşkın bir süredir incelemekte.

Kadınlar, Erkekler ve Darwin adlı son araştırma kadın-erkek ilişkilerinin dinamiklerini ve eş seçerken izlediğimiz psikolojik süreçlerin genel bir analizi inceleme konusu yapıldı.

"Kadın-erkek ilişkisi bir tür alışverişse, aşk kelimesinin modern hayattaki karşılığı nedir?"

Bu sorunun cevabını arayan Pennsylvania Üniversitesi'nden psikolog Robert Kurzban 2002 yılında başlattığı araştırmasının sonucunda ilginç sonuçlara ulaştı.






Araştırmadan çıkan ilginç sonuçlar

HurryDate adlı bir şirketin ‘kısa sürede eş bulma’ konusunda verdiği özel bir hizmeti gazerte ilanıyla tanıtmıştı. Bu hizmet, 25 potansiyel adayla üçer dakikalık buluşmalar yapabileceğiniz bir özel akşam geçirmenizi öneriyordu.

Psikolog Kurzban bu şekilde hızlı buluşmalarla geçecek bir akşamın, böyle durumlarda insanların nasıl davrandıklarını incelemek adına eşsiz bir fırsat olacağını düşündü.

Şirketin de onay vermesiyle, Kurzban ve bir meslektaşı, 'hızlı buluşmacılar' üzerinde bir araştırma yürüterek -dini inançlardan çocuk isteyip istememeye kadar uzanan çok değişik konular üzerinde sorular sordular.

En önemli soruları şunlardı: Katılımcılar, kendileri gibi insanlardan mı hoşlanıyordu? Yoksa 'beraber olma piyasasında' en iyi alışverişi yapabilmek adına genelde herkesin gözettiği -dış görünüş ve yüksek gelir gibi- özellikler mi tercihleri etkilemekteydi?

Araştırmacıların vardığı ilk sonuç, erkeklerin ve kadınların eşlerini "eş seçme konusunda genel kabul görmüş değerler" üzerinden seçtikleriydi. Bir diğer bulgu ise her iki cinsin de fiziksel çekiciliğe en büyük önemi verdiği; gelir ve sosyal statü gibi hususları geniş ölçüde göz ardı ettikleriydi.

Araştırmanın sonuçlarını daha sonra bilimsel bir dergide yayınlayacak olan Kurzban şöyle yazacaktı "HurryDate katılımcılarının nihai karar vermek için üç dakikaları vardı ama çoğu kararlarını ilk üç saniyede verebiliyordu."

Mesela erkeklerin kendilerinden daha aşağı gördükleri konumlardaki kadınlardan, eş seçerken ne gibi konuları göz önünde bulundurdukları veya kadınların hangi sebeplerle evlilik dışı ilişkilere yöneldiklerini ya da her iki cinsin de partner seçimi sırasında nelerin karşılığında ne gibi şeyler verebileceklerini araştırıyor.

Evrimsel psikoloji, insan zihnini evrim sürecinde -hayatta kalmak ve türün devamını sağlayacak şekilde- oluşmuş veya değişikliğe uğramış bir takım psikolojik mekanizmaların yan yana geldiği bir sistem olarak ele alıyor.

Evrimsel psikolojinin bir dalı, erkek ve kadınların eş seçimlerindeki tercih ve stratejiler üzerinde odaklanıyor. Mesela, erkek atalarımız kendi sağlık ve düzenlerine pek de zarar vermeden, tek bir dişiden pek çok çocuk yapabilecek durumdayken, çok sayıda partnerle kısa dönemli ilişkiler içine girmeyi tercih ettiler. Eş seçimlerini yaparken de fiziksel açıdan daha çekici ve daha genç olanlara yöneldiler ki bu iki özellik doğurganlık ve sağlığın belirtileridir.

Diğer yandan dişiler ise, hamile kalmanın ve çocuk bakmanın getirdiği ihtiyaçlar nedeniyle, daha seçici davranıyor ve bu yüzden maddi bakımdan daha varlıklı erkekleri tercih ederek onlardan uzun vadeli taahhütler bekliyorlardı. Bir anlamda onların maddi kaynaklarına ve sağlayacakları imkanlara bakarak yatırım yapıyorlardı.

Teorinin Gelişmesi

Bu teoriye ilk destek, Psikolog David M.Buss ve meslektaşlarının 1980'lerde 37 değişik kültürden gelen 10.047 birey üzerinde gerçekleştirdikleri çok önemli bir çalışmayla geldi.

Texas Üniversitesi'nde Psikoloji Profesörü olan Buss; çok değişik kültürlerden gelseler de insanların eş seçimindeki davranışları arasında geniş çapta bazı benzerlikler saptamıştı. Bunlardan belki de en önemlisi: kadınların kendi servet ve maddi imkanları son derece gelişmiş olduğu durumlarda dahi -kararlı bir şekilde- maddi kaynak ve sosyal statü sahibi erkekleri tercih etme eğiliminde oluşuydu.

Genel olarak bakıldığında, kadınlar eş seçerken karşı tarafın maddi imkanlarına, erkeklerin eş seçerken ki tutum ve davranışlarına kıyasla, iki kat daha fazla önem vermekteydi.
"O zamana kadar, bu tür tercihlerin sosyo-kültürel yapıdan kaynaklandığı ve kültürlerin sayısız değişiklikler içerdiği düşünülüyordu" diyor Profesör Buss.

Profesör Buss tarafından gerçekleştirilen araştırma, insanların eşleşme sürecini inceleyen çalışmaları etkilemeyi sürdürüyor. Ama bazı bilim adamları ve sosyal bilimciler 'evrimsel psikoloji' teorisine kuşkuyla yaklaşıyor ve bu teorinin 'öğrenmenin rolü'nü ihmal ettiğini söylüyorlar. İtirazlara rağmen evrimsel psikoloji alanı genişlemeye devam ediyor.